گچ کاری یکی از مراحل اصلی و الزامی در ساختمان سازی است که به عنوان پایه و اساس طراحی داخلی شناخته می‌شود. در واقع سقف و دیوارها طی گچکاری ساختمان، به بهترین نحو جهت انجام امور تزئیناتی و اجرای کاغذ دیواری، نقاشی و… آماده می‌شوند. این فرایند تخصصی و فنی اگرچه در نگاه اول آسان به نظر می‌رسد اما نیازمند مهارت، تجربه و دانش در این زمینه است. در ادامه تمام مراحل آموزش گچ کاری برای کسانی که به این کار علاقه دارند یا برای شمایی که قصد نوسازی و تعمیر گچ کاری دیوار را دارید آورده شده‌اند.
آموزش مراحل گچ کاری
پیش از آموزش گچ کاری و بررسی مرحله به مرحله این مهارت کاربردی، آگاهی به اهمیت آن در صنعت ساختمان امری هوشمندانه است. با توجه به اینکه گچ کاری فرآیندی مهم در ایمن سازی و تکمیل بنا محسوب می‌شود، دقت و تمرکز روی تمام مراحل آن الزامی است. بدین منظور، فرد گچکار برای کسب نتیجه مطلوب پس از بررسی محیط کار با استفاده از تمام ابزارهای موردنیاز، کار خود را با کمترین ضایعات و کثیف کاری انجام می‌دهد.
1. آماده کردن دیوار و سقف، اولین مرحله آموزش گچ کاری
آماده کردن دیوار و سطح مدنظر جهت انجام هرچه بهتر گچ کاری شامل پاک کردن ناهمواری‌ها و آلودگی‌های روی دیوار و شاقول بندی آن است. برای گچکاری سقف نیز، ابتدا باید زمینه مدنظر که با مصالح مختلفی چون رابیتس، کناف و… آماده می‌شود، با مهارت اجرا شده باشد. پر کردن سوراخ‌ها و منافذ بزرگ دیوار و سقف با سنگ و کلوخ جهت صاف شدن هرچه بیشتر سطح نیز امری رایج است.
2. آماده کردن ملات گچ
تهیه ملات گچ مرحله اصلی و بسیار مهم در گچ کاری است که علاوه بر راحتی گچکار، کیفیت کار را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای این کار ابتدا گچ مدنظر را انتخاب کرده و استانبولی را تا نیمه پر از آب کنید. سپس کم کم پودر گچ را به آب اضافه کرده تا سطح آب را کامل بپوشاند. بعد از ریختن گچ یک دقیقه صبر کرده و سپس با دست یا میکسر دستی و برقی مخلوط مدنظر را خوب هم بزنید. هم زدن را تا یکدست شدن ملات و از بین رفتن پودر خشک و ذرات درون آن ادامه دهید. ملات گچی آماده استفاده روی سطح مدنظر است. لازم به ذکر است طرز تهیه انواع ملات گچی با یکدیگر متفاوت بوده و هریک از آن‌ها مخصوص کاری است.
3. ماله کشیدن
مرحله‌ای که طی آن گچ از استانبولی به دیوار منتقل شده و سطح دیوار سفید می‌شود، ماله کشی نام دارد. برای این کار مقداری گچ را به کمک کاردک و یا ماله به قسمت مدنظر مالیده و سپس ماله کشی کنید. ماله کشی اصولی بدین صورت است که ماله را از قسمت پایین به سمت بالا بکشید. برای انجام بهتر این مرحله بهتر است مقدار کمی گچ برداشته و با فشار نسبی دیوار را گچ کاری کنید.
4. شمشه یا لیسه کشی و پایان کار
در مرحله آخر برای یکدست و صاف شدن هرچه بیشتر سطح دیوار، شمشه را با فشاری ثابت و مشخص روی دیوار گچ کاری شده بکشید. لازم به ذکر است این کار باید بلافاصله پس از ماله کشی اولیه و پیش از سفت شدن کامل گچ انجام شود. بدین ترتیب گچکاری به پایان می‌رسد.
مراحل گچ کاری مدرن یا پاششی
نظر به اینکه گچکاری ساختمان علاوه بر روش سنتی و دستی، به شیوه مدرن و با استقاده از دستگاه انجام می‌شود، آموزش آن نیز خالی از لطف نیست. گچکاری با دستگاه همان گچکاری با گچ پلیمری است که به شیوه پاششی روی دیوار انجام می‌شود. برای گچکاری با دستگاه، ابتدا درون میکسر دستگاه آب ریخته و سپس حدود دو برابر آب پودر گچ به محفظه اضافه کنید. بعد از حل شدن گچ و آماده شدن ملات نوبت به روشن کردن دستگاه و گچکاری به کمک لوله دستگاه می‌رسد. به طور معمول در این روش، گچکاری توسط دو نفر که یکی لوله دستگاه را گرفته و دیگری شمشه کشی انجام می‌دهد، صورت می‌گیرد.
نکات مهم گچکاری ساختمان
انجام گچکاری ساختمان به بهترین نحو علاوه بر مراحل اصلی که ذکر شد، نیازمند رعایت نکات و برخی جزئیات است. نکات مهمی که توجه به آن‌ها در انجام هرچه بهتر گچکاری بسیار موثر است، به شرح ذیل هستند:
· مخلوط کردن صحیح گچ و آب
برای تهیه ملات گچ باکیفیت و مطلوب باید در نظر داشت همیشه پودر گچ به آب اضافه می‌شود. در واقع اضافه کردن پودر گچ به آب سبب حل شدن بهتر پودر و پر آب شدن کریستال‌ها می‌شود.
· تشخیص آمادگی ملات
استفاده از ملات آماده‌ای که به خوبی روی سطح می‌چسبد فوت کوزه‌گری آموزش گچ کاری است. بدین منظور تکه‌ای چوب را به صورت ایستاده در ملات آماده گذاشته و اگر چوب در جای خود ایستاد، ملات آماده استفاده است.
· رعایت نکات ایمنی
نظر به اینکه پودر گچ برای برخی افراد حساسیت زا است، استفاده از دستکش و ماسک هنگام تهیه ملات گچی امری هوشمندانه است. آرام خالی کردن پودر از کیسه و پیشگیری از عدم پراکندگی ذرات آن در هوا را نیز فراموش نکنید.
· آماده کردن ملات به اندازه نیاز
با توجه به اینکه ملات گچی ۵ الی ۱۰ دقیقه سفت شده و دیگر قابل استفاده نیست، آماده کردن ملات به اندازه نیاز را نباید فراموش کرد.
ابزارهای موردنیاز آموزش گچ کاری
ابزارهای مخصوص گچ کاری پایه و اساس آموزش و انجام اصولی حرفه گچکاری محسوب می‌شوند. برخی از ابزارها و لوازم ضروری مورد نیاز این حرفه شامل موارد ذیل هستند:
استانبولی
ماله
کاردک
لیسه
شمشه آلومینیومی یا آهنی
تراز
شاقول و ریسمان
گاهی اوقات بشکه، داربست و تخته
نکات کاربردی مهم در مورد گچ ساختمان
گچ کاری
1. گچ دارای دو ویژگی عمده می باشد : زودگیر بودن و ازدیاد حجم به هنگام سخت شدن . که این خصوصیات ، راهکارهای ویژه ای را برای کار با گچ می طلبد.
2. گچ در برابر آب و رطوبت مقاومت ندارد و از این لحاظ بسیار ضعیف عمل می کند . بنابراین از این مصالح نباید در فضاهای مرطوب استفاده شود.
3. گچ نسبت به سایر مصالح ساختمانی سرامیکی سبک تراست . و این یک مزیت محسوب می شود.
4. گچ به سرعت با آب واکنش داده ، متبلور و سخت می شود . به علت اینکه سرعت گیرش بسیار زیاد است ، کار کردن با آن دقت زیادی را می طلب و باید به میزان مناسب ملات گچ را تهیه کرد.
5. برای کندگیر کردن گچ ، می توان با ورز دادن زیاد و افزایش میزان آب این کار را انجام داد . به این ملات گچ کشته می گویند . و برای پوشش نهایی در گچ کاری دیوارها به کار می رود. ( پودر گچ را باید روی آب پاشید تا تمام ذرات گچ در مجاورت آب قرار گیرند.)
6. باید در نظر داشت هنگام کار با ماله ، حتماً باید آن را به صورت مورب نسبت به دیوار قرار داد.
7. گچ هنگام گیرش یک درصد افزایش حجم می دهد بنابراین هیچگونه سوراخ و منفذی باقی نمی گذارد و یک سطح صاف و بهداشتی را ایجاد می کند.
8. هنگام استفاده از گچ باید در نظر داشت که گچ فلزات را سولفاته می کند بنابراین فلزات نباید در تماس مستقیم با گچ باشند.
9. باید توجه داشت که مقاومت گچ به مقدار آب موجود در آن و همینطور دمای زمان گیرش ، بستگی دارد.
10. وجود گچ در خاک محل اجرای پروژه ( حدود بیش از 4 درصد ) سبب ایجاد مشکلات عمده ای در ساخت و ساز و کاهش عمر مفید سازه می شود.
11. پاشیدن گچ بر روی سطح کار به روش سنتی ، ضایعات زیادی را در بر دارد . به همین منظور می توان از گچ پلیمری استفاده کرد که علاوه بر داشتن مزیت هایی بسیاری که دارد از هدر رفتن گچ نیز می توان جلوگیری کرد.
12. در صورت استفاده از خاک در ملات ، باید به نسبت گچ و خاک توجه کرد . این نسبت می تواند از نصف تا دو برابر گچ باشد . که این میزان به قدرت گچ و زودگیری گچ دارد ، هرچقدر گچ زودگیرتر باشد به خاک بیشتری نیاز دارد.
13. باید در نظر داشت که با مقدار 40 کیلوگرم گچ ( وزن تقریبی هر کیسه ) می توان حدود 8/2 متر مربع مساحت یک دیوار را گچ و خاک و برای نازک کاری و پوشش نهایی حدود 12 متر مربع را گچ کاری کرد.
14. برای تهیه گچ کشته باید به این نکته توجه کرد که حتماً از گچ نرم و بسیار ریز استفاده شود . و عمل هم زدن باید 10 تا 15 دقیقه ادامه یابد.
15. در گچبری فضاهای داخلی ، برای کسب نتیجه مطلوب ، باید از بهترین نوع گچ و ابزار استفاده کرد.
